خال و تداوی آن

خال و برداشتن آن

یکی از مولفین مشهور هندی در کتابش مینویسد :

(معمولا در جامعه ما "هند" اگر در یک قسمت بدن یک شخص یک رنگ یا لکه سفید "پیس یا Vitiligo" , که غیر از تغیر رنگ دیگر کدام مشکل ندارد , بوجود آید تمام سرمایه زنده گی خودرا جهت تداوی آن حاضر است به مصرف برسانند , اما در صورت که ده ها خال سیاه " که هرکدام میتواند به سرطان جلدی تبدیل شود" داشته باشد آنرا شگون گفته و علامه زیبائی گفته نگه میدارند.)

همۀ ما با خال های جلدی آشنا هستیم. این امراض  رنگ هم از نظر سلامتی و هم از نظر زیبایی می توانند حائز اهمیت باشند.
رنگ، اندازه، شکل، محل و اجزای نسجی خال ها می تواند متفاوت باشد. خال اوعیه و خال شحمی هم وجود دارد امّـــا در این بحث محور اصلی  خال هایی است که بر اثر تجمع ملانین در قسمتی از پوست ایجاد می شوند چون این نوع خال ها میتواند به امراض خبیث جلدی تحول کند.

بطور طبیعی در پوست حجرات وجود دارد که بنام حجرات رنگساز یا میلنوسایت ها یاد میشوندکه وظیفه آنها تولید رنگدانۀ پوست است. این رنگدانه ها باعث تیره تر شدن پوست و محافظت از پوست در مقابل اشعۀ نور آفتاب است. حجرات رنگساز به طور یکنواخت در سرتاسر پوست پخش شده اند که هر حجره رنگساز با 36 عدد حجرات کراتینوسایت  در ارتباط بوه و به آنها رنگ میدهد " همین یک حجره که با 36 حجره کراتینوسایت در ارتباط هست بنام واحد ملنوسایت اپیدرمی یا Epidermal Melanocyte Unit یاد مگردد". اگر این حجرات  بطورغیر وصفی یا Atypical در نقطه یا قسمتی از پوست تجمع کنند ضایعه ای به رنگ قهوه ای یا سیاه حاصل می شود که به آن خال گفته می شود.
علت تجمع این حجرات در یک قسمت و پیدایش خال بوضوح مشخص نیست. بدون شک استعداد ژنتیکی نقش اصلی را دارد با این وجود دوران بلوغ، حاملگی و در معرض نور آفتاب قرار گرفتن از جمله عواملی هستند که ممکن است باعث تیره تر شدن و بزرگتر شدن خال و حتی ایجاد خال جدیدی شوند.
با افزایش سن خال ها معمولاً به تدریج کمی برجسته و بزرگتر و کم رنگ تر می شوند امّـــا این یک قانون کلی نیست و ممکن است بعضی از آنها ثابت مانده و یا حتی با گذشت زمان برطرف شوند.
اکثر خال ها بدون عارضه هستند و مشکلی ایجاد نخواهند کرد و فقط از منظر زیبایی حائز اهمیت هستند امّــا بعضی از خال ها قابلیت سرطانی شدن را دارند. نشانه های  که احتمال خبیث شدن خال را نشان می دهد توسط اکادیمی جلدی امریکا یا American Academy of Dermatology در سال 2009 به شکل ABCDE ذیلا قبول گردیده است :

1.      غیر متناظر بودن یا Asymmetry  : یک نصف از نصف دیگر متفاوت باشد.

2.      بی نظمی کناره های یا Border Irregularity  : بینظم و غیر مشخص بودن کناره های خال.

3.      تغیرات رنگ یا Color  : تغیرات یا غیر متجانس رنگ در قسمت های متخلف یک خال.

4.      قطر یا Diameter : بزرگتر از 6 ملی متر

5.      نمو کردن یا Evolving : نظر به سایر خال ها متغیر معلوم شدن ویا هم تغیردر اندازه , شکل و رنگ خال.

بر علاوه این 5 نشانه خطر علایم دیگر نیز وجود دارد که عبارت اند از تغیرات در سطح خال (خونریزی , آب زدن , تفلس , یا علایم موجودیت خارش , درد یا حساس بودن) که دلالت به تحول خال به خباثت کرده میتواند.

. البته به طور نورمال هم در هنگام بلوغ و حاملگی ممکن است شاهد تغییراتی در اندازه، شکل و رنگ خال باشیم .

خال ها را براساس زمان پیدایش آنها می توان به دو دستۀ مادرزادی و اکتسابی تقسیم کرد.

خال ها مادرزادی: حدود یک درصد نوزادان با خال به دنیا می آیند که ممکن است به هنگام تولد بسیار کم رنگ باشند و لذا دیده نشوند. اندازۀ خالهای مادرزادی کاملا متفاوت است. ممکن است خیلی کوچک باشند و یا ممکن است بسیار بزرگ باشند و قطری بزرگتر از 20  سانتیمتر نیز داشته باشند. چون نسبت رشد سطح پوست نوزاد بیشتر از خال می باشد ممکن است بنظر برسد که با رشد نوزاد خال آنها در حال کوچک شدن است. در دوران بلوغ ممکن است این خال ها پررنگ تر شوند. احتمال سرطانی شدن خال های مادرزادی بیشتر از خال های اکتسابی است . اگر اندازۀخال مادرزادی بزرگ باشد والدین باید از همان ابتدا نوزاد را نزد متخصص جلد برده و در مورد برداشتن آن  از ایشان راهنمایی بگیرند امّــا اگر خال مادرزادی خیلی بزرگ نباشد فقط باید تا سن بلوغ آنرا تحت نظر بگیرند. چنانچه رنگ یا اندازۀ آن تغییر کرد لازم است به داکتر مراجعه نمایند در غیر اینصورت فرد بعد از بلوغ در صورت تمایل می تواند برای برداشتن آن اقدام کند.
خال های اکتسابی: اکثریت خال ها جزو این گروه هستند. از دوران 4-5  سالگی ظاهر می شود و بعد از 35  سالگی احتمال ظاهر شدن آن کمتر می شود. هر چند به هنگام تولد وجود نداشته اند امّــا استعداد ژنتیکی در پیدایش آنها دخیل است. از نظر ظاهری به سه شکل صاف، برجسته و گوشتی دیده می شوند . احتمال سرطانی شدن خال های اکتسابی بسیار کم است و برداشتن آنها عمدتاً بخاطر زیبایی انجام می شود.
بعضی از مشکلات دیگر جلدی ممکن است با خال اشتباه شوند. مگسک یا کنجدک یا Freckles و سبورئیک کراتوزس دو مرض عمده هستند که بعضی از مردم ممکن است به اشتباه آنها را خال تلقی کنند. مگسک از نظر ظاهر شبیه خال سطحی است امّـــا تفاوت هایی بین آنها وجود دارد:
اولاً: سایز مگسک کوچک است به نحوی که بعید است اندازۀ آن از چند میلیمتر بیشتر باشد.
ثانیاً نور آفتاب باعث تیره تر شدن رنگ مگسک می شود لذا در تابستان مگسک پر رنگ شده و در زمستان که آفتاب کمتر است ممکن است مگسک کم رنگ شود به نحوی که قابل رویت نباشد. نکتۀ سومی که باعث افتراق مگسک از خال است محل آنهاست,خال در هر جایی از بدن ممکن است ظاهر شود امّــا مگسک در سر و صورت و پشت گردن که در معرض آفتاب قرار دارند دیده می شود. آخرین وجه تمایز آنها این است که مگسک نزد افرادی که پوست روشن دارند شایع است ولی خال در همۀ تیپ های جلد دیده می شود.
 گاهی اوقات بر روی تنه و صورت افراد مسن لکه های قهوه ای رنگ برجستۀ زخ مانندی ظاهر می شود که خال نیستند و نام آنها سیبوریک کراتوزس است. از خصوصیت این مرض درشتی و تفلس آن است . سیبوریک کراتوزس خطری نداشته و نیاز به درمان ندارد ولیکن در صورت تمایل شخص مریض فقط به منظور زیبایی می توان آن را برداشت.

برداشتن خال ها
به دو دلیل ممکن است لازم باشد که خال برداشته شود:
وقتی که نگران پیدایش تغییرات خبیث در خال باشیم. همانطور که قبلاً توضیح دادم در مواردی که پنج علامه ذکر شده  لازم است که فرد به پزشک مراجعه نماید.
امّــا در اکثر موارد افراد از منظر زیبایی جهت برداشتن خال های صورت مراجعه می نماید.
تکنیک های مختلفی از جمله کوتر (سوختاندن توسط برق )، کرایو(استفاده از نایتروجن مایع )، تراش کردن، رادیو فرکانسی، لیزر و جراحی برای برداشتن خال ها وجود دارد که انتخاب نوع روش به عوامل متعددی از جمله اندازه و نوع خال، تجربۀ جراح و همچنین هدف از برداشتن خال وابسته است. روشن است که در مواردی که شک به خباثت داریم باید از روشی استفاده کنیم که بعد از برداشتن خال قادر باشیم نمونۀ قابل اعتمادی را جهت معاینات پتالوژیک به لابراتوار ارسال کنیم.
اگر خال در نواحی مقعر و گود صورت باشد جای برداشتن آن باقی نمی ماند اما اگر در نواحی برجسته صورت باشد ( مثلا روی بینی) در این صورت احتمال اینکه داغ برداشتن خال قابل رویت باشد وجود دارد از نظر سنی محدودیتی برای برداشتن خال ها وجود ندارد.

اگر خال با جراحی برداشته شود ممکن است جای آن مختصری باقی بماند که البته از منظر زیبایی خیلی بهتر از  خود خال خواهد بود. در این صورت لیزر برای برطرف کردن اسکار جراحی سودمند است.
لیزر در پوست کاربرد فراوانی دارد که می توان به کاربرد آن برای برداشتن موها زائد، جوانسازی پوست اشاره کرد . هر چند لیزر برای مگسک سودمند است و همچنین برای خال های کوچک خوب است امّــا برای برداشتن خال انتخاب اول نیست.
در مواردی که هدف از برداشتن خال فقط زیبایی است دستگاه رادیو فرکانسی کهRF هم نامیده می شود بسیار مفید است. می توان از این دستگاه برای برداشتن ضایعات همسطح یا برجستۀ پوست کمک گرفت بدون اینکه اسکاری بر جای بگذارد.

بدنبال برداشتن خال با RF  یا لیزر محل آن ابتدا سرخ و سپس همرنگ جلد شده که این تغیرات نظر به اندازه خال و رنگ جلد متفاوت میباشد و معمولا در طول یک الی دوماه برطرف میشود.
برای جلوگیری از عود اگر خال به طریقه جراحی برداشته می شود جراح سعی می کند که علاوه بر خال حاشیه ای از انساج ظاهراً نورمال را هم بر دارد. در مواردی که از دستگاههای لیزر، رادیوفرکانسی یا کوتر جهت برداشتن خال استفاده می شود نیز احتمال عود خال وجود دارد که در این صورت لازم است مجدداً خال عود کرده برداشته شود 

.